Veelgestelde vragen

• Hoe breed wordt het strand?
  
• Wie maakt zich zorgen?
  
• Hoe snel stijgt de zeebodem in de Baai van Heist?
  
• Wat zijn nu de oorzaken van de verzanding?
  
• Zal de surfclub verhuizen?
  
• Een breder strand…wat zijn de troeven?
  
• Is de zandbank waardevol voor het dierenleven?
  
• Zullen er maatregelen genomen worden tegen de verzanding?
  
• Is de zandbank beschermd door specifieke wetgeving?
  
• De Paardenmarkt
  
• En wat voor de toekomst?
  

Hoe breed wordt het strand?

De zeebodem verhoogt jaar na jaar. Deze aangroei van de zeebodem, de sedimentatiezone, blijft niet beperkt tot de zandbank, maar het omvat een veel ruimer gebied. De grens van het gebied waar de zeebodem verhoogt door sedimentatie wordt ruwweg gegeven door een parabolische lijn gaande van de bocht in de oostelijke strekdam van Zeebrugge tot halverwege het Albertstrand (zie de rode lijn op het kaartje). Het nat strand kan naast de oostelijke strekdam van de Zeebrugse haven tot 2 km breed worden.

Wie maakt zich zorgen?

De watersportclub VVW Heist is ongerust dat zeilboten zouden vastlopen op de bank. Baders en waterrecreanten moeten soms een sterke stroming trotseren in de geul. Bovendien kan de bank bij laagwater te voet bereikt worden, zodat badgasten op de zandbank verrast kunnen worden door de opkomende vloed. Toch is een breder strand de beste bescherming tegen de stijging van de zeespiegel en superstormen! Actueel hier is zeker het masterplan dat moet uigevoerd worden ter verdediging van onze kust. Een plan dat de laatste tijd steeds meer in het nieuws kwam.

Hoe snel stijgt de zeebodem in de Baai van Heist?

Om inzicht hierin te krijgen heeft het Waterbouwkundig Laboratorium in opdracht van Maritieme Dienstverlening Kust (MDK) - Afdeling Kust de aangroeisnelheid van de zandbank en van de zeebodem in de omgeving ervan berekend. Uit analyse van de peilingen van de zeebodem in de laatste decennia kan men een trend ontwaren voor de aangroei van de bank. De metingen tonen aan dat de aangroeisnelheid op de top van de bank tot 15 cm/jaar kan bedragen. De geul tussen bank en strand wordt ondieper met een gemiddelde snelheid van 5 cm/jaar.

Snelheid aanzanding studiegebied : 3 à 5 cm/jaar
Snelheid aanzanding zandbank : 7 à 8 cm/jaar
Snelheid aanzanding kruin zandbank : 15 cm/jaar

De zandbank, zoals aangeduid op de kaart, is deels gelegen in de SBZ3 (oostelijk gedeelte) en deels gelegen in het Gericht marien reservaat Baai van Heist (westelijk gedeelte).

Wat zijn nu de oorzaken van de verzanding?

• De verzanding is het gevolg van de uitbouw van de haven van Zeebrugge. Bij vloedstroom moet de zeestroming uitwijken voor de havendammen, waardoor de stroomsnelheden in de luwte achter de oostelijke strekdam veel lager zijn, en het door het zeewater meegevoerde zand bezinkt.
• De verzanding is dus géén gevolg van de baggerstortplaats voor Heist. Deze baggerspecie verplaatst zich voornamelijk richting Nederland, zo blijkt uit simulaties van de sedimentbewegingen met een computermodel. Bovendien vind je op de zandbank enkel zeer fijn zand met gemiddeld 6% slib (klei + silt), terwijl baggerspecie op de baggerstortplaats van de Zeebrugse haven afkomstig is en bijna uitsluitend uit slib bestaat.

Zal de surfclub verhuizen?

Op 19 mei 2012 wordt het gloednieuwe clubhuis ten Oosten van het Dir. Gen. Willemspark, ter hoogte van de Anemonenlaan geopend.
Meer info

Een breder strand…wat zijn de troeven?

Je zou kunnen dromen over wat je allemaal kan doen met een breed strand…

• Een breed strand is de beste bescherming tegen de stijgende zeespiegel!
• Het is een uitdaging om het brede natte strand als troef uit te spelen: organiseren van activiteiten zoals sportwedstrijden, nieuwe vormen van sport zoals beachbasketbal, strandgolfen, beachbaseball, beachfrisbee…
• Er liggen ook zeker kansen voor de natuur, het dierenleven kan er wel bij varen. Bvb. omdat het strand als rustplaats en foerageergebied kan dienen voor vogels.
• Of het kan een rustig strand worden voor gezinnen en wandelaars
• Je ziet het, ideeën genoeg dus!

Is de zandbank waardevol voor het dierenleven?

• Onze kust wordt tegenwoordig opnieuw geregeld bezocht door zeehonden. Kan de zandbank dienen als rustplaats of voederplaats? Op vandaag kan hij slechts voor korte periodes als rustplaats dienen voor zeehonden. Om geschikt te zijn als permanente en stabiele rustplaats moet de zandbank enkele uren per laagtij droogvallen. De zandbank zou daarvoor veel hoger moeten zijn.
  Het ontstaan van een kolonie lijkt onwaarschijnlijk: voor het zogen van de jongen is een plaats nodig die minstens een halve dag per etmaal droog ligt. De zandbank zou daarbij ook een zeer rustige plaats moeten zijn, zonder verstoring door de mens.
  
  
  
  Foto: Marc De Vos
• 
  Strandplevier, foto: Luc Punt
  Voor vogels is een droogvallende zandbank hoe dan ook een goede zaak.
  De nabijheid van het Vlaams Natuurreservaat ‘de Baai van Heist’ is ideaal, want het strandreservaat is één van de belangrijkste rustgebieden voor kustvogels in Vlaanderen. De zandbank is een interessant rust- en voedergebied.
  Om te broeden is er evenwel een permanent droogliggende zandplaat nodig. Dan zou vestiging van kustbroedvogels zoals Strandplevier, Bontbekplevier en Dwergstern mogelijk worden. Hierbij is bescherming tegen roofdieren zoals katten en vossen en verstoring door de mens wel een voorwaarde.
• En wat met het bodemleven, het zogenaamde macrobenthos?
  De zandbank zelf is arm aan macrobenthos, maar de geul tussen het strand en de zandbank is rijk aan dierenleven en is een belangrijk leefgebied voor tweekleppigen en andere bodemdieren. Door de beschutting die de zandbank biedt, en het aansluitende reservaat van de Baai van Heist, is de geul van belang voor een hogere biodiversiteit en het voedselaanbod voor zowel vissen als vogels.
  
  
  
  Foto: Marc De Vos

Zullen er maatregelen genomen worden tegen de verzanding?

• Baggeren is een zeer dure aangelegenheid die de kern van het probleem niet oplost. Alleen nog maar de ‘staart’ van de zandbank wegbaggeren zou aanzienlijk baggerwerk vereisen. Baggeren is ook slechts een tijdelijke oplossing. De zee geeft zo haar eigen willetje. Baggeren werkt het natuurlijk proces tegen en stopt de sedimentatietrend zelf niet. De zandbank zou weer aangroeien, het is een beetje zoals water naar de zee dragen…
• Om de problemen gesteld door de aanwezigheid van een geul tussen bank en strand tegen te gaan is overwogen om deze geul kunstmatig aan te vullen. Computermodellen tonen echter aan dat een aanvulling niet zal leiden tot lagere stroomsnelheden op die plaats.
  Bovendien verzandt de geul reeds op natuurlijke wijze. Een kunstmatige aanvulling betekent dus louter een versnelling van het sedimentatieproces. Op de meting van april 2008 in opdracht van het Agentschap maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) – Afdeling Kust is duidelijk te zien dat de geul nu verbonden is met het strand. Dit betekent dat door de aanhechting van de bank aan het vasteland, Vlaanderen een stukje – zowat 0,5 km² - groter geworden is!
  Rekening houdend hiermede en ook met de hoge kosten die gepaard gaan met het aanvullen van de geul heeft de Vlaamse Overheid beslist het dempingsscenario voorlopig niet uit te voeren, maar de evolutie van de geul zeer nauwgezet op te volgen.
• Strandhoofd 51 werd reeds opgeruimd. Dit strandhoofd had immers geen zeewerende functie meer, en hield de verzanding tegen. Daarom besliste de overheid om strandhoofd 51 tot op 1m onder het strandpeil op te ruimen.

Is de zandbank beschermd door specifieke wetgeving?

Zowel de zandbank als het strand ter hoogte van Heist zijn heel bijzonder voor onze kust.

De zandbank zorgde voor een nieuw soort leefgebied of habitat dat in de Europese wetgeving wordt omschreven als “bij eb sporadisch droogvallende slikwadden en zandplaten”. België heeft zich onder de Europese wetgeving geëngageerd om het gebied te beschermen en te beheren, en duidde een grote zone met hoge natuurwaarden aan als een zogenaamd “Natura 2000” gebied (zie kaart).

Op zee werd in het kader van de Belgische Wet betreffende het Marien Milieu ook het “gericht marien reservaat” Baai van Heist ingesteld. Het betreft een gebied van iets minder dan 7 km². Het grenst aan het Vlaams natuurreservaat “Baai van Heist” op het strand én aan de speciale beschermingszone (SBZ) rond de haven van Zeebrugge. De zandbank bevindt zich gedeeltelijk in dit gericht marien reservaat.

Het Vlaams natuurreservaat ‘De Baai van Heist’ is al even uniek. Het strandreservaat is meer dan alleen maar strand. Het omvat naast het nat strand en het droog strand, ook embryonale strandduintjes met Biestarwegras, aangegroeide mosduinen, slik, schor en overgangen van schor naar duin. Spontane nieuwvorming van duintjes en schor op een strandvlakte is een zeldzaam verschijnsel langs de Europese kusten, net daarom werd het ‘groen strand’ van ‘De Baai van Heist’ in uitvoering van het Duinendecreet in 1994 door de Vlaamse regering aangeduid als ‘beschermd duingebied’.

De Paardenmarkt

Na de Eerste Wereldoorlog wist men geen blijf meer met de grote hoeveelheden oorlogsmateriaal die achterbleef. Daarom besliste de regering eind 1919 om de munitie in zee te storten, op de ondiepe zandplaat voor Knokke-Heist, de Paardenmarkt.

Niemand bekommerde er zich verder om, tot men in 1971 gedurende baggerwerken ten oosten van de haven van Zeebrugge, op grote hoeveelheden munitie stuitte.

Sindsdien wordt de munitiestortplaats op regelmatige basis gecontroleerd. Er worden elk jaar bodemstalen genomen om te zien of er geen giftige stoffen vrijkomen. Verschillende studies hebben aangetoond dat er geen acuut gevaar is. Een dikke laag slib bovenop de munitie zorgt ervoor dat de toestand stabiel blijft.

De volledige verzanding zal niet reiken tot de Paardenmarkt en zal er dus vermoedelijk weinig invloed op hebben.

En wat voor de toekomst?

Een breder strand kan voor Knokke-Heist nieuwe kansen bieden. Om na te gaan waar de kansen liggen en wat de wensen van de verschillende gebruikers zijn, werd door de Vlaamse Overheid aan het Coördinatiepunt Duurzaam Kustbeheer opdracht gegeven om een visie voor het strand en de baai van Knokke-Heist op te maken.

Om te komen tot een breed gedragen visie zullen alle betrokken partijen geraadpleegd worden. Streefdoel is om in 2011 tot een gedragen toekomstvisie te komen. Het is belangrijk om iedereen te horen die belang heeft bij dit gebied: de watersportclubs, de economische actoren en de toeristische sector, de bewoners, de natuurverenigingen, de gemeente, de administraties op Vlaams en federaal niveau, de provincie, de haven van Zeebrugge, enz.

Als onderdeel van de visie zal tevens een socio-economische analyse uitgevoerd worden. Hierbij zal gekeken worden naar de impact van de zandbank op de economische situatie in Heist en Duinbergen en zal een bevraging uitgevoerd worden van de strandgebruikers en lokale betrokkenen.